جوان آنلاین: در اقتصاد، همیشه ۲+۲ مساوی۴ نیست! گاهی همان مقدار پول، باعث رشد و رفاه می‌شود و گاهی هرچقدر هم که افزایش یابد، باز مردم احساس تنگدستی می‌کنند. این تفاوت، همان چیزی است که قرآن از آن به عنوان «برکت» یاد کرده است، اما چرا اقتصاد ایران از برکت خالی شده است؟ باوجود افزایش نقدینگی، چرا سفره‌های مردم کوچک‌تر شده است؟ ماه رمضان، فرصت بازگشت به قرآن است، اما آیا نظام بانکی ما هم قرآنی خواهد شد؟ آیا تصمیم‌گیران اقتصادی حاضرند به جای صرفاً روخوانی قرآن، آن را در نظام مالی کشور اجرا کنند؟
ماه رمضان، ماه نزول قرآن است؛ کتابی که فقط برای قرائت و ثواب نیست، بلکه برنامه‌ای کامل برای زندگی فردی و اجتماعی ارائه می‌دهد. یکی از مهم‌ترین مفاهیمی که قرآن بر آن تأکید کرده، «برکت» است، اما چرا امروز مردم احساس می‌کنند پول‌های‌شان برکت ندارد؟ پاسخ ساده است:، چون نظام اقتصادی ما، به‌ویژه بانکداری، از اصول قرآنی فاصله گرفته و گرفتار ربا شده است. نظام بانکی ایران، اگرچه ظاهراً «اسلامی» است، اما در عمل بر پایه سود‌های تضمینی و بهره‌های سنگین عمل می‌کند. این سیستم نه‌تنها برخلاف اصول اقتصادی قرآن است، بلکه باعث بی‌ثباتی اقتصادی، تورم، افزایش فاصله طبقاتی و کاهش قدرت خرید مردم شده است. ماه رمضان، فرصتی برای بازگشت به قرآن است. اما آیا نظام بانکی ما نیز قرآنی خواهد شد؟
قرآن درباره برکت چه می‌گوید؟
«برکت» یک مفهوم اقتصادی در قرآن است. خداوند در آیات متعددی توضیح می‌دهد که چگونه بعضی اعمال، باعث افزایش نعمت و بعضی دیگر، موجب کاهش آن می‌شوند، یعنی عمل به احکام الهی، تأثیر مستقیم بر اقتصاد و رفاه جامعه دارد، اما آیا امروز، نظام بانکی ما با این اصول سازگار است؟
چرا بانکهای ایران ربوی هستند؟
بانکهای ایران، ظاهراً «اسلامی» هستند، اما در عمل، ربوی عمل می‌کنند. برخی از دلایل آن عبارتند از:
سود قطعی و بهره‌محوری: بانکها، بدون توجه به سود و زیان واقعی پروژه‌ها، از مشتریان سود ثابت دریافت می‌کنند. این همان چیزی است که در اسلام، به‌عنوان ربای آشکار شناخته می‌شود.
وام‌های ربوی با بهره‌های سنگین: در بسیاری از کشورها، بهره بانکی زیر ۱۰ درصد است، اما در ایران وام‌های بانکی گاهی با نرخ ۳۰ درصد یا بیشتر داده می‌شود. این یعنی اگر کسی وامی بگیرد، چندین برابر آن را پس می‌دهد.
خلق پول بدون پشتوانه: بانکها با روش‌هایی مثل «خلق اعتبار»، بدون پشتوانه واقعی، پول جدید تولید می‌کنند. این موضوع باعث افزایش نقدینگی و کاهش ارزش پول مردم می‌شود؛ درست همان چیزی که قرآن به‌عنوان بی‌عدالتی اقتصادی معرفی کرده است.
در بانکداری بدون ربا، پول در فعالیت‌های واقعی سرمایه‌گذاری و سود حاصل از آن، میان بانک و سرمایه‌گذار تقسیم می‌شود، اما در بانکداری ربوی، بانک بدون اینکه واقعاً در فعالیت اقتصادی شریک شود، صرفاً از گردش پول سود می‌برد. وقتی بانکها فقط به سود خود فکر کنند، فقر و نابرابری گسترش پیدا می‌کند و برکت از بین می‌رود.
چرا ربا، مانع بزرگ برکت است؟
ربا باعث کاهش ارزش پول و افزایش فاصله طبقاتی می‌شود. اقتصاد ربوی، رشد مصنوعی ایجاد می‌کند که در نهایت، فقط به نفع عده‌ای خاص است. اما در اقتصاد بدون ربا، رشد اقتصادی، واقعی و عادلانه است.
راهکار‌های بازگرداندن برکت به اقتصاد ایران
- حذف بهره‌های ثابت از نظام بانکی و جایگزینی با مدل‌های مشارکتی
- تقویت و گسترش قرض‌الحسنه برای تأمین نیاز‌های مردم بدون سود غیرعادلانه
- هدایت سرمایه‌ها به سمت تولید واقعی، نه سفته‌بازی و دلالی
- اجرای شفاف قوانین شرعی در قرارداد‌های بانکی و نظارت بر عدم‌وقوع ربا
بانکهای ایران، قرآنی خواهند شد؟
ماه رمضان فرصتی برای اندیشیدن به این سؤال است: آیا قرآن فقط برای قرائت است یا برای اجرا؟ اگر مسئولان اقتصادی، واقعاً به قرآن باور دارند، نظام بانکی را از ربا پاکسازی می‌کنند. اقتصاد بدون ربا، فقط یک شعار نیست، بلکه یک ضرورت برای بازگرداندن برکت به جامعه است. هر جا ربا باشد، عدالت اقتصادی از بین می‌رود و برکت محو می‌شود.
پیامد‌های اقتصادی بانکداری ربوی، چرا باید تغییر کند؟
بانکداری ربوی همچنانکه در تضاد با اصول اسلامی است، از نظر اقتصادی نیز ضربات جبران‌ناپذیری به کشور وارد می‌کند. در سال‌های اخیر، افزایش نرخ بهره بانکی و سود‌های سنگین وام‌ها باعث شده است بسیاری از کسب‌وکار‌ها به‌جای تولید، به سمت سفته‌بازی و فعالیت‌های غیرمولد بروند، این موضوع باعث کاهش رشد اقتصادی و افزایش فاصله طبقاتی شده است. در حالی که در کشور‌های پیشرفته، نرخ سود بانکی کنترل‌شده و در سطح پایینی نگه داشته می‌شود تا اقتصاد بتواند بر پایه تولید رشد کند، در ایران، بانکها از طریق دریافت سود‌های گزاف، عملاً نقدینگی را از دست مردم خارج می‌کنند و در چرخه‌های معیوب قرار می‌دهند.
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، خلق پول بی‌پشتوانه از سوی بانک‌هاست. در نظام بانکداری ربوی، بانکها پولی را که وجود ندارد، از طریق وام‌دهی و اعتبارسازی ایجاد می‌کنند که این موضوع مستقیماً باعث افزایش نقدینگی و تورم می‌شود، در حالی که قدرت خرید مردم روزبه‌روز کاهش می‌یابد. نتیجه این سیستم، کوچک‌تر شدن سفره مردم و سخت‌تر شدن معیشت اقشار ضعیف جامعه است. برخی کشورها مانند مالزی، اندونزی و حتی بخش‌هایی از اروپا، مدل‌های موفقی از بانکداری بدون ربا را اجرا کرده‌اند.
در این کشورها، بانکها به جای دریافت بهره ثابت، در پروژه‌های اقتصادی سرمایه‌گذاری کرده و در سود و زیان شریک می‌شوند. این روش باعث افزایش بهره‌وری اقتصادی، رشد تولید و کاهش فاصله طبقاتی شده است.
در ایران نیز اگر به‌جای تمرکز بر سود‌های تضمینی، به سمت سرمایه‌گذاری در تولید واقعی حرکت کنیم، بسیاری از مشکلات اقتصادی حل خواهد شد.
آیا تغییر در نظام بانکی ایران ممکن است؟
اصلاح نظام بانکی، اگرچه دشوار است، اما غیرممکن نیست. اولین گام، تعدیل نرخ سود بانکی و جایگزینی آن با مدل‌های مشارکتی و قرض‌الحسنه است. دولت و بانک مرکزی می‌توانند با سیاست‌های مناسب، مسیر تأمین مالی را به گونه‌ای تنظیم کنند که بانکها به‌جای دریافت سود‌های کلان، به سمت تأمین مالی تولید و فعالیت‌های اقتصادی واقعی هدایت شوند. ماه رمضان، فرصتی است برای تدبر در قرآن و عمل به آن. اگر واقعاً به دنبال بازگرداندن برکت به اقتصاد هستیم، حذف ربا از نظام بانکی ایران یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است و همچنان این سؤال، آیا ماه رمضان، نقطه آغاز این تحول خواهد بود؟
ایران ضربه ای که از بانکهای خصوصی به اقتصادش وارد امده تحریمهای امریکا واروپا این بلا را سرش نیاورده این بانکها مثل زالو هستند 
